ÇOCUKLARA VE GENÇLERE ÖZEL KUVVET – ÇABUKLUK ÇALIŞMALARI

Büyüme çağında (10 yaş) beyin vücuda nazaran çok daha çabuk gelişir.20

Yaşa gelindiğinde ikisi birleşir. Yine bu çağ da kızlar erkeklere nazaran daha

Çabuk gelişir. Sinirlerin gelişmesi ise kas ve kemiklere göre daha hızlıdır.

Çocuklarda(11-15 yaş) iskelet sistemi henüz tam anlam ile

Gelişmediğinden, eklemler kıkırdaklar ve bağlar zayıf durumdadır. Bu sebeple

yapılacak aşırı yüklenmeler omurlarda kaval kemiği, dirsek ve topuklarda

sakatlıklara sebep olabilir. Çok önemli bir konu da çocukların organizmalarıdır.

Ayni yaşlarda iki çocuğu a elit dozlarda yüklenme yapıldığında birisi kaldırdığı halde diğeri sakatlanabilir. Bu nedenle çocuklara yapılacak testlerden sonra organizmasının durumuna göre yüklenme yapılmalıdır.

Çocukların futbola başlama yaşı 6-10 arasındadır.10-11 yaş arasında ne kadar

yüklenilirse yüklenilsin adalelerde gelişme olmaz. Bu yaşlardaki çocukların

kuvvet kazanması değişik şekillerde yapılan oyun düzenleri ile olur. Bunlar da

genellikle futbol topu ile ve kendi ağırlığı ile kültürfiziğe dayalı hareketlerdir.

Misal olarak;

- Topla slalomlar

- Çeşitli atlama, zıplamalar

- Topu belden , ayaklardan geçirme

- Topu ayaklar arasına alıp kaldırma ve indirme

- İki kişi bir top partnerle çalışma

- Çeşitli adale guruplarını çalıştıran hareketler.

Bu çalışmalarda 20 saniye yüklenme 40 saniye dinlenme yapılır. Haftada 1-2

kere 20’şer dakika çalışılır. Bu çalışma istasyon çalışması olarak yaptırılırsa 5-7

istasyonda 2 veya 3 seri çalışılır. Yine bu yaş gurubuna bağlı çabukluk

çalışmalar yaptırılabilir. Ancak yön değiştirilerek yapılan deparlar ve bayrak

yarışlarında yorgunluk hissedildiğinde hemen durulmalıdır. Deparlar 10 metreyi

geçmemeli her depardan sonra 1 dakika dinlenme verilmelidir.

10-13 YAŞ GURUBU ÇALIŞMALARI

Bu yaş gurubu bilhassa sakatlık açsından tehlikeli bir çağdır. Bu yaşlarda

testosteron hormonlar gelişmeye başlar. Depardan pek belli olmasa da kaval ve

omurga kemikleri gelişmeye başlar. Yine bu yaşlarda vücut koordinasyonu ve

hareketliliği iyi durumdadır. Bu nedenle konsantrasyon ve koordinasyon

geliştirici çalışmalara devam edilir. Karın ve bel adalelerinin geliştirilmesi son

derece önemlidir. Bunun için en iyi çalışmalar;

- Top ayaklar arasında çeşitli hareketler,

- Topu 8–10 mt. Uzaklıktaki engelin üstünden atıp sürerek geri getirme,

- Engeller üzerinden çift ayak sıçrama,

- Engeller üzerinden tek ayak sıçrama.

Bu çalışmalardaki sıçramalar %100 üst düzeyde yaplmalıdır.3-5

sıçramadan ibaret olan serilerden 3-4 tekrar yapılır. Seriler arası 1dakika,seriler

tamamlanınca da 5 dakika tam dinlenme verilir.

İstasyon çalışması yapılırsa, 5-7 istasyonda 2-3 seri çalışılr.30 saniye

yüklenme 60 saniye dinlenme verilir. Yine bu yaş gurubuna ait çabukluk

antrenmanında depar mesafesi 12 metreyi geçmemelidir. Depar çalışmaları toplu

veya topsuz eğlenceli bir şekilde olmalıdır. Topsuz çalışma bayrak yarışı

şeklinde olabilir. Toplu çalışmada ise penaltı noktasına bir top konulur. Kale

direklerinin iki yanında bekleyen oyuncular verilen komutla topa koşarlar. Topa

öncelikle ulaşan oyuncu kaleye şut atar.

Önemli; Bu çalışmalarda dışarıdan kuvvet verilmez!

13-15 YAŞ GURUBU ÇALIIŞMALARI

Bu dönem testosteron hormonlarının en yoğun olarak arttığı

dönemdir. Vücut uzamaya başlar. Bu sebeple adeleler zayıflar, hareketler ve

koordinasyon bozulur, dikkat dağılır. Testesteron fazlaca salgılandığından, kuvvet antrenmanlarına başlanabilir. Ancak vücudun gelişmesi sonucunda adeleler de büyüdüğünden kemikler ve de bağlar bu büyümeye yetişemeyebilir. Bu sebeple kuvvet antrenman sırasında yüklenme ile dinlenme çok iyi

ayarlanmalıdır. Yapılacak olanlar;

- Düzenli olarak yapılacak antrenmanlardan kesinlikle vazgeçilmeyecek,

- Hareketlerin tekrar sayısı arttırılacak,

- Ağırlık arttırılmayacak (vücut ağırlığı)

- 10-12 yaşlar arasında kuvvet çalışması yapıp yapmadığı araştırılacak ve

programlar ona göre ayarlanacak,

- Sıçrama antrenmanlarına aynen devam edilecek,

aralara koordinasyon çalışmalar konulacak,

- Bu yaşlar çabukluğun kazanılacağı ve gelişebileceği dönemler olduğundan

kesinlikle ihmal edilmeyecek,

- Bel ve karın adelesi çalışmalarına yoğun olarak devam edilecektir.

Bu guruba giren futbolcuların çalışmalar yoğun olduğundan, vücudun bütün

bölgeleri eşit kuvvette olmalıdır. Bunun için antrenman programları bu

doğrultuda organize edilmelidir.

İstasyon çalışmalarında 5-7 istasyonda 45 saniye yüklenme 90 saniye

dinlenme verilir. Sıçrama çalışmalarında 6-8 bir seri olmak üzere 3-4 seri

çalışılır. Seriler arası birer dakika serilerin bitiminde de 5 dakika kesin dinlenme

verilir.

15-18 YAŞ GURUBU ÇALIŞMALARI

Bu yaş gurubunda iskelet sistemi yavaş yavaş normale dönmeye

başlar. Anaerobik kapasite gelişmeye başlar. Bu sebeple bu guruptaki

futbolculara;

- 16 yaşından sonra büyüklere yaptırılan antrenmanlar yaptırılabilir,

- Belli aralıklar uygulayarak, kuvvet antrenmanları yaptırılabilir,

- Büyüklere yaptırılan çabukluk antrenmanlar yaptırılabilir.

- İstasyon çalışmalarında yüklenmeler 90-100 saniye olabilir.

- 3-5 hareket arka arkaya yaptırılabilir.

KONDiSYON

2002 Dünya kupasında oyun 50-55 dakika. Oyuncular ortalama 8-12

km. koşmuşlar. Atılan Deparların;

%40 …………. 10 metre,

%12 …………. 10-12mt.

%20 ………… 12-20 mt.

%15 ………….. 20-30 mt.

%10 ………….. 30 mt ‘lik deparlardı.

Bu deparlardan yön değiştirilerek yapılanlar düz deparlardan daha etkili

olmaktadır.

Şut kuvvetini geliştirmek için dışarıdan dirençle çalışmaya gerek

yoktur. Bunun için kombine antrenman yeterlidir. Dışardan dirençli kuvvet

antrenmanlar ikili mücadelelerdeki sakatlık riskini arttırmaktadır (Lif

kopması, yırtılması gibi) .Bu çalışmalar oyuncuların sıçrama kabiliyetini

azaltır. Diğer bir riziko da vücut koordinasyonunun kaybolmasıdır. Önemli olan

hareket halinde kuvvettir .Bu nedenle kendi vücut ağırlığı ile kombine

antrenmanlar yapılmalıdır. Bu şekilde yapılan çalışmalar vücudun sadece bazı

bölgelerinin değil, tümünün kuvvet kazanmasını sağlar. Koordinasyonu iyi olan

futbolcu ikili mücadelelerde rakibinin baskısına boyun eğmez.

KUVVET

1.Çabuk kuvvet

a) Maksimal kuvvet

b) Patlayıcı kuvvet

c) Çıkış kuvveti

2. Kuvvette devamlılık

a) Yorgunluğa karşı koyma kabiliyeti

Kuvvet, futbolun istediği doğrultuda çalışmalarla elde edilir. Yani

futbolcular kendi vücut ağırlıkları ile kombine çalışmalar yapmalıdırlar. Ne var

ki, iyi bir gelişmenin olabilmesi için yük verme ve dinlenme ilişkisinin çok iyi

ayarlanması gerekmektedir.

Genç futbolculara kuvvet çalışması yerine koordinasyon çalışması

yaptırılmalıdır.!

Kuvvet çalışmaları futbolcuları ağırlaştırır tezi doğru olmayabilir ama

onların süratini arttırmayacağı kesindir.

Diğer bir önemli konu da stretching çalışmalarının antrenman sonralarında

yaptırılmasıdır. Müsabakalardan önce yaptırılan stretching futbolcuların hareket

kabiliyetlerini kısıtlar.

Dayanıklılık çalışmaları nın topla yaptırılması futbolcuların ;

- Doğru karar verme yeteneklerini geliştirir,

- Yorgunluklarını azaltır,

- İkili mücadele kabiliyetini arttırır

Dayanıklılık geliştirmek için oyun formlar

5V5 30×30

6V6 35×35

9V9 50×50

Sahalarda iki kaleli oyunlar oynanır. 5 seri 8 dakika seriler arasında 2’şer dakika

istirahat verilir. Veya ( 4v4v4 ) 40×50 metre sahada 5×8 dakika seriler arası

2’şer dakika istirahat verilir.

2006 DÜNYA KUPASI ANALİZİ

HÜCUM

- Dünya kupasında iyi dripling yapan oyuncular ön plana çıkmıştır. Bu

tür oyunculardan vazgeçemeyiz.

- İyi dripling yapan oyuncular ayni zamanda takım arkadaşlarına da boş

alan yaratmaktadır.

- Dripling yaparken yüksek tempo gereklidir.

- Defanstan hücuma çıkışlar çok çabuk yapılıyor. Bu çıkışlarda tempo ve

ritim değişikliği çok önemli olup, iyi ve başarılı bir şekilde

gerçekleştirilmesi için top tekniği yüksek oyunculara ihtiyaç vardır.

Diğer taraftan hücuma çıkışlarda pas türlerinin seçimi de çok önem

taşır.

- İyi anlaşan ikililer oyunun bir tarafa yıkılmasında başarılı

kombinasyonlar geliştirdiler. (Lahm-Swansteiger)

. – Uzaktan atılan şut yüzdesi %23 oldu. Daha önceki oran %13idi. Artış

( % 100)

- Atılan ortaları uzun boylu oyuncuların indirip, üçüncü oyuncuların

şutla kaleye göndermeleri oranı yüksek oldu.

SAVUNMA

- Savunma oyuncuları yaratıcı olan ve ekstra işler yapan takımlar daha

başarılı oldular.

- Hücum pres yok denecek kadar az. Bunun yerine geriye sarkıp orta

saha presi yapılıyor

- Topu kaybeden takım mümkün olduğu kadar çok adamla topun arkasına

geçiyor.

- Rakip en az iki kişi ile (Bazen üç, dört) sıkıştırılıp biri oyalarken

diğerleri top çalıyor.

- Oyun boyunca savunmanın ortası (Göbek) hiç boşaltılmıyor.

- Bir çok takımın çift ön libero kullandığı görüldü.

- Savunma ön planda tutulduğundan, ”90” Dünya kupasından sonra en az

gol atılan kupa oldu.

- Kontratak golleri çok azdı.

- Savunma oyuncularının top kullanma becerileri oldukça iyi idi.

GELECEĞİN FUTBOLUNUN İYİ OLMASI İÇİN

- Hücum futbolunu geliştirilmesi,

- Kanat ataklarına daha fazla önem verilmesi,

- Rakipten top çalma ve kombinasyonların geliştirilmesi için, birbirlerini

tamamlayan partnerlerin çoğaltılması,

- Kalecilerin devamlı oyunda olmaları,

- Arkadaşlık ruhunun daha fazla geliştirilmesi,

- Ekonomik oynanması,

- Her futbolcunun her an oyunda olması, Oyun disiplinden bir an olsun

kopulmaması GEREKMEKTEDİR!!!

FUTBOLCULARIN MEVKİLERİNE GÖRE OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLERİ

KALECİ

Yan topları iyi olmalı,
Sezgileri ve refleksleri iyi olmalı,
Topu oyuna eliyle sokabilmelidir (uygun durumlarda).

LİBERO

Teknik açıdan iyi olmalı,
Gereksiz riskleri üzerine almamalı,
Stoperleri oyundan düştüğünde oyuna müdahale edecek pozisyonu almalı, oyundan düşenin kademesine girebilmeli,
Derin pasları kesecek kademede bulunmalı,
Stoperlerden çok kopuk oynamamalı,
Ne zaman oyuncunun ne zaman alanın kademesinde olacağını iyi bilmeli,
Oyuncu kademesi yakın,
Alan kademesi uzak olmalı,
Stoperlerle asla yan yana oynamamalı,
Topla gelecek adamın üzerine çıkacak olan oyuncuyla iyi anlaşmalı,
Gerektiğinde ataklara katılmalı,
Çok iyi pas verebilmeli, özellikle uzun pasları iyi olmalıdır.

STOPERLER

Alan ve adam markajını iyi yapabilmeli,
Bütün açılardan gelen toplara müdahale edebilmeli, hava hakimiyeti iyi olmalı,
Fizik, kondisyon olarak iyi olmalı,
Tek ayakla sıçrayabilmeli,
Rakip forvetten önce topa müdahale edebilmeli, sezgileri iyi olmalı,
Her iki ayağını iyi kullanabilmeli,
Rakibe yakın oynamalı, etkili olmasına mani olmalıdır.

ÖNLİBERO

Kişisel becerisi yüksek olmalı ( teknik kapasitesi iyi olmalı).
Fizik kondisyon olarak üstün olmalı,
Oyun bilgisi iyi olmalı,
Hem defansif hem de ofansif özellikleri olmalı,
Arkadaşlarıyla iyi iletişim kuran, onları yönlendiren, lider vasıflara sahip olmalı,
Her iki ayağın iyi kullanmalıdır.

SAĞ VE SOL DIŞ OYUNCULAR

Dayanıklı ve devamlılığı olmalı,
Süratli, çabuk ve fizik kondisyon olarak üst seviyede olmalı,
Top kontrolü iyi olmalı, rakibi geçebilecek özelliklere sahip olmalı,
İyi ortalar yapabilmeli,
Kademe bilgisi iyi olmalı, gerektiğinde defansın kademesine girebilmeli,
Hücuma katılıp forvet oyuncularına pozisyon hazırlayabilmelidir.

SAĞ VE SOL İÇ OYUNCULAR

Bireysel yetenekleri gelişmiş (çalım, şut, dripling…) olmalı,
Oyuna dayanıklılığı üst seviyede olmalı,
Hem hücumda hem de defansta arkadaşlarına yardım edebilmeli,
Fizik kuvvet olarak üst seviyede olmalı,
Oyun bilgisi olmalı, topsuz oyunu iyi olmalı,
Boş koşular yapabilmeli, yaratıcılıkları üst seviyede olmalıdır.
Pas yüzdeleri yüksek olmalıdır.

HÜCUM OYUNCULARI

Her iki ayağıyla şut çekebilmeli,
Topa iyi kafa vurmak için cesaretli ve kabiliyetli olmalı,
Daima şutu düşünüp hedefe şut atabilmeli,
Arkadaşlarına pozisyon hazırlayabilmeli,
Kaleye akası dönükken topu koruyabilmeli, gerektiğinde arkadaşlarına duvar olmalı,
Gol vuruşları iyi olmalı,
Rakip savuma ile mücadele gücü gelişmiş hava topu üstünlüğü yüksek olmalıdır.

Spor ve Uyku; Dinlenmeden Olmaz

Her geçen gün çok daha fazla insan spor yapıyor, spora başlıyor. Her ne kadar ülkemizde spor politikaları çok doğru düzenlenmese de spora olan ilginin arttığı bir gerçek. Kimileri – ki bunlara aktif sporcular diyebiliriz – performanslarını arttırma amaçlı spor yaparken kimileri de daha sağlıklı yaşamak, güzel bir vücuda sahip olmak için spor yapmakta. Hedefe uygun, doğru bir çalışmadan tam verim almak, ancak aşağıdaki üç koşulun doğru gerçekleştirilmesiyle olmaktadır:
Beslenme
Dozunda çalışma
Dinlenme

Elbette bu gereksinimler çok daha fazla dallandırılabilir. Fakat benim amacım çok derine inmeden araştırdıklarım ve bildiklerimi paylaşmak.

Performansı arttırmak ve sağlıklı olabilmenin ilk şartı beslenme.

Sportif başarının ikinci şartı dozunda çalışma. Ülkemizde spor alanındaki en büyük sıkıntılarından birisi bilinçsizlik. Özellikle spora yeni başlayan kişiler ve çok hırslı aktif sporcular çok çabuk gelişim gösterebilmek adına aşırı spor yapma yanlışına düşmektedirler. Her bir spor branşı için özelleşmiş çalışma programları ve bu programları çalışmak için harcanacak optimum süreler bulunmaktadır. Vücudun kendini toparlayamayacak şekilde yorulması sporcuyu geliştirmez, tam tersine sporcuya zarar vermeye başlar. Bu durumun devam etmesi sonucu sporcuda aşırı çalışma sendromu (overtraining syndrome) ortaya çıkmasına neden olur. (Quinn, 2011)

Bu sendromun belirtileri düşük performans, baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, bağışıklığın düşmesi, halsizlik, depresyon, keyifsizlik, bitkinlik olarak belirtilmektedir. Bunların sonucunda doğan en büyük sıkıntı sporcunun sakatlanmaya çok meyilli hale gelmesidir. Bu bağlamda sık sık sakatlanan oyuncuların ilk kontrol etmesi gereken durumlardan biri aşırı çalışıp çalışmadıklarıdır.

Yoğun çalışma programları sonrası vücudun dinlenmesi gerekir. Uzun dönem yenilenme yıl içindeki düzenli dinlenme sistemleriyle gerçekleştirilir. Kısa dönem yenilenme ise yoğun antrenmandan sonra yapılan hafif bir aktivite ile gerçekleştirilir. Yoğun antrenman sonrası yapılacak soğuma antrenmanları kasların yenilenmesi için çok önemlidir (Quinn, 2012). Yoğun geçen ağırlık çalışmaları, saha antrenmanları, kondusyon çalışmaları sonunda mutlaka soğuma çalışmaları yapılmalıdır.

Aşırı çalışma sendromundan kurtulmak için yapılması gerekenler aşağıda belirtilmiştir:
Dinlenmek ve yenilenme. Çalışma yoğunluğunu azaltıp veya tamamen durdurup birkaç gün dinlenmek.
Bol bol sıvı tüketmek.
Spor masajı uygulamak.
Çapraz antrenmana başlama.Farklı hareketler ile farklı kas gruplarını çalıştırmak.

Esasında aşırı çalışma sendromunun en büyük tetikçisi sporcunun psikolojisidir. Bilinçsiz sporcular, çalışılmayan dönemleri kayıp zannederek sürekli çalışmak isterler. Asıl olan en iyi yenilenmenin dinlenmede gerçekleştiğidir. Doğru bir fiziksel gelişim ancak sağlıklı bir dinlenme düzenine sahip sporcularda gerçekleşir.

En iyi dinlenmek herkesin bildiği üzere uyku ile olur. Günlük hayatımız o kadar yoğun ki uyumak artık zaman kaybı olarak görülmeye başlandı. Fakat yeteri kadar uyumayan kişiler hiç bir zaman hiç bir işte tam performans gösteremezler. Bu ister spor olsun, ister sınav olsun, ister başka bir aktivite.

Edlung (2011), uyku ve spor arasındaki ilişki üzerine aşağıdaki kimi bilgileri vermektedir:
Stanford Üniversitesinde yapılan deneye göre sezon içinde gecede 10 saat uyumaya çalışan oyuncuların daha iyi istatistiklere sahip olduğu saptanmıştır (çoğu 10 saat uykuya yaklaşamamasına rağmen normal uykularından fazla uyuduğunu belirtmiştir)
İnsanın fiziksel hafızası kelime hafızası gibidir. Verimli bir uyku ile kendini daha çok onarır ve yeniler. Daha iyi dinlenme, daha iyi hareketlerin gerçekleştirilmesini sağlar.
Aile ve okul beklentileri, sporda başarıya ulaşmak istendiği vakit profesyonel dinlenme ve vücut saati programlanmasına ihtiyaç duyar.
Gençlerin, yetişkinlere oranla uykuya daha fazla ihtiyacı vardır. Genç atletlerin gecede 6,5 – 7 saatten daha fazla uyuması gerekmektedir. Ortalama 9,5 saatlik gecelik uyku genç bir sporcu için gereklidir.
Sakatlıkların en çabuk iyileştiği zaman dilimi uyku saatleri içerisindedir. Bu nedenle sakatlıklarından çabuk kurtulmak isteyen sporcular yeteri kadar uyumalıdırlar.

Sağlıklı gelişim gösteren ve tam performansını ortaya koyabilen bir sporcu olabilmek için beslenme, doğru ve dozunda çalışma, dinlenme en önemli konulardır. Sporcuların düzenli bir beslenme programı bulunmalıdır. Antrenman programları için – özellikle ağırlık çalışmalarında – tutabilecekleri bir “antrenman günlüğü” gelişimlerini takip etmede çok yararlı olacaktır. (O günkü çalışılan hareketler ve ağırlıkları, antrenmanda yaşanılan sıkıntılar, yenilen yemekler, uyku ve dinlenme süreleri, sakatlıklar vb. bilgiler bu günlüğe yazılabilir)

Özellikle gençlerinin en büyük sorunu uykuya yeteri kadar önem vermemek. Sınav dönemlerinde sabahlama, gece hayatı gibi alışkanlıklar nedeniyle gençler gecenin geç vakitlerine kadar oturmayı tercih ediyor. (Esasında sınavlara sabahlayarak çalışmak ertesi gününüzün çok verimsiz geçmesine neden olur. Uykusuz kalınan gecenin ardındaki gün çalışmalar akılda kalmaz, koordinasyon bozulur; testesteron seviyesi düşer – ki spor performansına olan en negatif etkilerinden biri budur.) Oyuncu arkadaşlar, normal uyuma sürelerine birkaç saat daha ekleyerek çok daha dinç bir şekilde güne başladıkları takdirde günleri çok daha verimli geçecek; daha zor sakatlanacaklar ve çok daha çabuk iyileşebileceklerdir.

Son olarak söylenmesi gereken her türlü problemin, sistem ile çözülebileceğidir. Sistematik bir hayat tarzına sahip olan bireyler başarıya rahat ulaşır.

Referanslar
Quinn, E. , “Rest and Recovery After Exercise- Improve Sports Performance”, 08.2012, http://sportsmedicine.about.com/od/sampleworkouts/a/RestandRecovery.htm
Quinn, E. , “Sleep Deprivation Can Hinder Sports Performance”, 02.2012, http://sportsmedicine.about.com/cs/conditioning/a/aa062800a.htm
Edlund, M. , “Can Good Sleep Improve Sports Performance?”, 09.2011, http://www.psychologytoday.com/blog/the-power-rest/201111/can-good-sleep-improve-sports-performance

Antrenman Programı Geliştirme

Çok iyi yapılanmış antrenman planı antrenöre rehberlik eder, yol gösterir ve antrenmanda yapılanlara anlam verir, neyi yaptığımızı, neyi yapmamız gerektiğini, eksik ve fazlalıkları saptamamızı sağlar.

Organize edilmiş ve planlanmış antrenman programı, amaçsız ve tesadüfi yaklaşımları ortadan kaldırır.

Aslında antrenmanı planlamak demek, antrenmanda yapılanlara organizmanın reaksiyonunun ne olacağını tahmin etmek demektir.

Antrenmanda planlanan yükler sonucu oluşan yorgunluğu oyuncu kaldırabilir mi, verilen dinlenme süresi enerji kaynaklarını yenilemeye yeter mi, herhangi bir teknik-taktik egzersizin süresi veya tekrar sayısı öğrenmek veya öğrenileni pekiştirmek için yeterli mi?

Bir sonraki antrenmana kadar geçen süre enerji rezervlerinin süper tamlaması için yeterli mi?

Ayrıca antrenman programı, sporcunun potansiyelini, gelişimini ve mevcut ekipmanı düşünmesi gerekir. Antrenman planı, testlerdeki ve müsabakadaki oyuncunun performansına dayandırılmalıdır.

Antrenman programı basit olmalı, fikir verici ve esnek olmalıdır.

Antrenman programı bir reçete değildir.

Takımı, oyuncuları içinde bulundukları koşulları bilmeden, yorumlamadan birkaç veri ile program hazırlanmamalıdır. Antrenör ancak örnek programlardan esinlenerek kendi programını hazırlayabilir.

Antrenör futbolcuların becerilerinin ve performanslarının sürekli gelişeceğini düşünmelidir, plan gelecekteki gelişmeleri öngörecek şekilde hazırlanmalıdır.

Bu öngörü ile değişim ve gelişim üzerine amaçlar geliştirilmeli ve bu amaçlar uygun antrenman yöntemleri ve araçları dikkatli ve ayrıntılı olarak planlanmalıdır.

Bazen değişim olumlu yönde değil olumsuz yönde de olabilir, antrenör program yaparken bunu da düşünmelidir.

Belirli aralıklarla, periyodik olarak performans ve antrenman hedefleri belirlenir. Süreç içinde hedeflerin yakalanıp yakalanamadığına göre, antrenman programı yeniden revize edilir. Böylece antrenman programının sürekliliği sağlanır.

Her bir antrenman bölümü için antrenman programını oluştururken, antrenmana etki eden faktörleri ve antrenman amaçlarını göz önüne almak gerekir. Bunun sonucunda ancak, daha mantıklı, daha bilimsel antrenman programı oluşturulabilir.

İyi bir antrenör, bir günlük, bir haftalık, bir dönemlik ve yıllık antrenman programını yapar ve kullanır. Ayrıca gelecekte yüksek performansı amaçlayan 8-16 yaş grubundaki çocuk ve gençler içinde uzun süreli planlar yapılabilir.

Günlük ve haftalık antrenman planlamaları, yıllık ve çalışılan antrenman dönemi amaçlarına hizmet etmek ve uyumlu zorundadır.

Bir Seans Antrenman Planı

Bir seans antrenman planı küçük parçalara ayrılabilir. Bu temel yapı 3-4 parçadan oluşabilir. Bir seans antrenman;

Antrenmanın tanıtımı (1-2 dk),
Hazırlık (ısınma, 10-20 dk),
Ana bölüm (50-60 dk),
Sonuç (soğuma) (5-10 dk), bölümünden oluşur.

Antrenmanın başından itibaren iş yükü artar, antrenmanın sonuna doğru azalır.

Antrenmanın süresi yaş grubuna göre değişir, yaş ilerledikçe antrenmanın süresi uzar. Çocuk ve gençlerin yaş gruplarına göre antrenmanın süreleri tablo 1 de daha detaylı olarak verilmektedir.

Sürat, çabukluk, koordinasyon, kuvvet ve teknik beceriler gibi yorgunlukla performansı bozulan özelliklerin antrenmanı, antrenmanın başında ısınmadan hemen sonra yapılmalıdır.

Yorgunluğa rağmen yorgunluktan etkilenmeyecek aerobik dayanıklılık gibi antrenman özellikleri antrenmanın sonunda çalışılabilir.

Bir seans örnek antrenman programları;

Antrenmanın tanıtımı : 1-2 dk.
Hazırlık ısınma : 15 dk.
Ana bölüm : 45-50 dk.
Sürat veya çabukluk drilleri : 15 dk
Sınırlı alan oyunları 5:5, 6:6 : 30-35 dk
Soğuma : 5-10 dk

……………………………………..

Antrenmanın tanıtımı : 1-2 dk.
Hazırlık ısınma : 15 dk.
Ana bölüm : 55-60 dk.
Gol vuruş becerisini geliştirici hareketler : 20 dk.
2/3 alanda 8:8, 9:9 çift kale maç : 20 dk
Aerobik dayanıklılık antrenmanı : 20 dk.
Soğuma : 5-10 dk.

……………………………………..

Antrenmanın tanıtımı : 1-2 dk.
Hazırlık ısınma : 15 dk.
Ana bölüm : 45-50 dk.
Kendi vücut ağırlığı kuvvet antrenmanı : 20 dk.
Sınırlı alan oyunları : 5:5, 6:6 25-30 dk.
Soğuma : 5-10 dk.

Futbol ve Temel Taktik

Taktik, bir futbol takımının müsabakayı kazanması için kendi oyun sistemini ve planını karşı takımın niteliklerini de ortaya koyarak, analiz etmesi ve bu analiz sonucunda oyun stratejisini ortaya koymasına denir.

Müsabakayı kazanmak için antrenörün öncelikle karşı takımın olumlu ve olumsuz yanlarını, gücünü çok iyi analiz etmesi gerekir. Bu analizden sonra, antrenör kendi takımının son durumu ile karşı takımın durumunu karşılaştırarak bir oyun düzeni planlar. Daha sonra bu oyun düzeni, antrenmanlarla pekiştirilir. Eğer karşı takım iyi irdelenmiş ve bu irdeleme sonucu belirlenen oyun düzeni doğru kurgulanmışsa müsabakayı kazanma olasılığı artacaktır.

Futbol oyununda taktik belirlenirken, her iki takımın durumu yanında saha durumu, iklim koşulları, yükseklik, seyirci, hakem, klasman durumu, müsabakanın puan veya eleme yöntemi ile oynanma durumu gibi faktörler de dikkate alınır.

Futbol oyununda başarılı olabilmenin bir başka temel kuralı da, kendi oyun taktiğini ve oyun sistemini rakibe kabul ettirebilmektir. Bir takımın, oyun anlayışını rakibe kabul ettirebilmesi ya da taktik gereği bir çok kombinasyonu sahada rahatça uygulayabilmesi için bu çalışmaların maç koşullarında çok iyi düzeyde uygulanabilirliği ile mümkündür. İşte bu taktiksel çalışmalara maç koşullarında uyum sağlanmasına, hareketlerin zamanında ya da zamanından önce yapılabilmesi için uygulanan çalışmalara “kalıp muster uygulama sürati” ya da kompleks sürat çalışmaları denir (Renklikurt T., 1995). Bu tür çalışmalarda taktik bir uygulama için kronometre tutulur ve hatalı hareketler düzeltilerek, en kısa zamanda en doğru bileşik hareketlerin yapılması sağlanır. Bu tip taktiksel çalışmalarda tek yönlü uyarım modeli kullanmamak gerekir. Görmeye, dokunmaya ve işitmeye yönelik uyarım sistemleri devreye sokularak çalışmalar çeşitlendirilmelidir. Kalıp Muster Uygulama Sürat’ i ile yapılan taktiksel çalışmalarda verilmek istenen taktik müsabaka koşullarını içerdiğinden, taktiğin pratiğe yansıması ve ondan daha fazla verim alınması mümkündür. Bu yöntem ile yapılan taktik çalışmalarda oyuna dönük tempo ve ritm artışı da sağlanır. Dolayısıyla, çabuklukla ilgili sorunların giderilmesi yönünde de bazı yararlar elde edilir.

Futbolda Taktik ve Taktiğin Bölümleri

Futbol oyununda amaca göre taktik ikiye ayrılır.

Savunma Taktikleri

Futbol oyununun başlangıcında her iki takımın da birer puanı vardır. Bu puanı arttırmak müsabaka içerisinde yediği golden bir fazlasını atmak ile sağlanabilir. Bu olgudan hareket ile futbol oyununda savunma yapmak, hücum yapmaktan daha kolaydır. Takımların güç dengeleri bakımından rakibinden daha zayıf olan takımlar öncelikle müsabakanın başında puan hanelerine yazılı olan puanı müsabakanın sonuna kadar korumak ve gol yememek için çeşitli savunma taktiklerine dayalı bir oyun izlerler. Savunma taktiğine bakıldığında, bir futbol takımının bir müsabakaya sahip olduğu puanı korumak anlayışı ile başlaması söz konusudur. Bu tip takımlar, genelde iyi futbol oynamak, oyuna güzel katkıda bulunmak endişesi taşımazlar. Müsabakadaki temel anlayış, rakibe istediği futbolu oynatmamaktır. Ayrıca, sürekli savunma anlayışı ile oynayan takımlarda motivasyon, dikkat ve oyundaki denge faktörleri oyunun bitimine değin korunamaz. Bu nedenle büyük bir olasılıkla savunmada gösterilen çaba boşa çıkabilir.

Tüm bunların yanı sıra, savunmayı hiçe sayarak gerekli savunma önlemlerini almamak da, sadece hücum futbolu adına kurgulanmış bir futbol anlayışıdır. Oysa, “Hücum Futbolu” kavramı ve anlayışı, savunmayı önemsememek anlamına gelmemelidir.

Bireysel Savunma Taktikleri (Top ile ve Topsuz)

Bireysel savunma taktiğine özgü davranış yeterliliği, grup ve takım taktiğine özgü davranış yeterliliğini sağlayan temel faktördür. Bunlar;

a) İlk toplara müdahale

Savunmada temel ilkelerin en başında hücum oyuncusundan önce topa müdahale etmeyi gerektirir. Çünkü savunma oyuncusunun sırtı kaleye dönük durumdadır. Eğer topa ilk hamleyi yapamazsa ikinci pozisyonda savunma oyuncusunun kaleye dönüp topa göre pozisyon alması gerekmektedir. İşte bu dönüş sırasında rakip hücum oyuncusu avantajlı duruma geçmektedir. Bundan dolayı, savunma oyuncusu bu tehlikeyi ortadan kaldırmak için, ister yerden olsun, ister havadan gelen top olsun hücum oyuncusundan önce çok iyi bir zamanlama ile topu karşılayıp takım arkadaşına ulaştırması veya topu tehlikeli bölgesinin dışına uzaklaştırması gerekmektedir.

b)Hücum oyuncusunun yönünü kaleye doğru çevirtmemek

Savunma oyuncusu iyi bir zamanlama yapmamış, rakip hücum oyuncusu topa sahip olmuşsa, burada savunma oyuncusunun dikkat etmesi gereken şey, hücum oyuncusunun yönünü kaleye doğru çevirtmemek olmalıdır. Çünkü, hücum oyuncusunun yönü kaleye doğru dönerse savunma oyuncusu ikili mücadelede zor durumda kalacak, hücum oyuncusu avantajlı konuma geçecektir.

c) Hücum oyuncusunu tehlike konisi içine sokmamak

Futbol oyununda ceza alanı ve şut atma mesafesi dahilindeki ön tarafın özel bir önemi vardır. Atılan gollerin istatistiği tutulduğunda söz konusu bölgenin son derece önem taşıdığı ortaya çıkar. Onun için savunma oyuncusu, eğer hücum oyuncusu topla buluşmuş kaleye yüzünü dönmüş bir duruma gelmiş ise bu koninin dışına doğru savunmasını yapması gerekmektedir.

d) Oyalama (Geciktirme)

Savunmanın genelde başarılı olabilmesi, savunma oyuncularının rakip hücum oyuncularından sayısal olarak çoğunlukta bulunmasına bağlıdır. Eğer bir takım, savunmada azınlıkta bir durumda yakalanmışsa, savunma oyuncusunun hücum oyuncusuna hemen müdahalede bulunması bazı sakıncalar yaratabilir. Bu nedenle, savunma oyuncusunun orta sahadan yeterli destek gelinceye kadar hücumu geciktirmeye çalışması yani oyalanması, sayısal olarak savunmanın çoğalmasını ve sağlamlaştırılmasını sağlayacaktır.

e) Derinlik

Savunma oyuncusunun rakip hücumlarında, tek hat, yani, çizgi savunma anlayışından uzaklaşmasıdır. Rakip hücum oyuncusu ile ikili mücadeleye girmiş savunma oyuncusu, pozisyonu takım arkadaşından, oyunun tempo ve ritmine göre en az 3-4 metre mesafede takip etmesi gerekir. Hücum oyuncusu, savunma oyuncusunu geçtiği anda derinlik sağlanmamış ise, rakip oyuncu doğrudan kaleci ile karşı karşıya kalabilir. Verilen derinlik sayesinde ikili mücadeleden çıkan hücum oyuncusuna ikinci bir savunma yapma olanağı doğar.

f) Denge

Oyunda kim daha az hata yapar ya da rakibin yaptığı hatayı kim daha çok değerlendirirse, o takımın müsabakayı kazanma olasılığı artar. Onun içindir ki, özellikle savunmada çok dikkatli ve dengeli olma zorunluluğu vardır. Denge, hücum oyuncularının çoğunlukta olduğu pozisyonlarda hemen ikili mücadeleye girmeme, savunmada sayısal olarak üstünlük sağlandığı zaman topun olduğu yöne doğru tüm hücum oyuncularının kontrol edilmesini sağlayacak biçimde savunma yerleşimine girilmesidir. Genelde goller savunmanın dengesini yitirdiği anlarda atıldığından, savunmada denge oldukça önemlidir.

g) Kademe

Savunma yapan bir oyuncu, oyun sırasında rakip oyuncuyla ikili mücadeleye giren takım arkadaşı ile kesinlikle aynı hat üzerinde durmamalıdır. Aksi halde, savunma yapan takım arkadaşını geçen hücum oyuncusu tarafından kendisini de ekarte edebilir. Bundan dolayı, rakip oyuncunun süratine, çevikliğine ve top tekniğine de bakarak savunma yapan oyuncunun arkasında bir kademe uzaklığı bırakılmalıdır.

h) Savunmada yer tutma

Savunmada genel prensip olarak, savunma oyuncusu rakip ile kale arasında yer almalıdır. Bu yer tutmayı başaramayan savunma oyuncusu rakip hücum oyuncusuna büyük avantaj sağlar. Savunmanın başarılı olabilmesi öncelikle savunma yapan oyuncunun iyi bir yer tutmasına bağlıdır. Temel ilke olarak, savunmada kendi kale sahasına yaklaşıldığında, hücum oyuncusu ile aradaki mesafeler azaltılır hatta bitişik duruma getirilirken, orta saha bölgesine yakın yerlerde mesafeler uzak tutulur.

Grup Savunma Taktikleri

Yukarıda açıklanan olgular, savunma anlayışı içerisinde, yani top rakipteyken futbolcunun o andaki durumu ile ilgili bireysel işlevlerini içermektedir.

Top rakibe geçtiği andan itibaren bir takımın hücum, orta saha ve savunma gruplarında farklı bir savunma anlayışı gündeme gelmektedir. Bu anlayışa grupsal savunma taktikleri adı verilir.

Grupsal savunma taktikleri iki ana başlık altında incelenir:

a) Alan savunması

Alan savunmasında, her bölgedeki oyunculardan kendi bölgelerini kontrol etmeleri, yani bu bölge içerisinde yer alan hücum oyuncularına karşı koymaları istenir. Bu savunma taktiği, oyuncular arasında iyi bir uyumu gerektirir. Kondisyonel faktörleri zayıf elemanlardan kurulu takımlar için uygulanması zor bir savunma taktiğidir.

Teknik ve taktik kapasitesi ile kondisyonel faktörleri çok iyi olan takımlara karşı alan savunması başarılı olamaz.

Alan savunması, organize olmuş ekipler için uygulamada çok ekonomiktir. Topun elde edilmesi anında tüm gruplar ortaklaşa bir uyum içerisine girdikleri için, bireysel savunmaya göre hem daha pratiktir hem de daha az efor harcanır. Hücuma çıkma şansı daha çok artar. Alan savunmasının başarılı olması, savunma pozisyonundaki oyuncuların, bölgelerine gelen hücum oyuncularına oranla top kullanma ve pas verme alanlarını saptamasına ve bu alanların doldurmasına bağlıdır.

b) Adam adama savunma

Adam adama savunmada, savunma görevi verilen futbolculara, top rakibe geçtiği andan itibaren rakibi tüm saha içerisinde etkisiz hale getirmeleri istenir. Adam adama savunma organize olmamış rakiplere karşı çok daha rahat uygulanır. Çünkü, bu tip takımlarda adam adama savunmaya karşı hücumda hareketlilik olmadığı ve sadece bireysel yeteneklerle gole gitme düşüncesi olduğu için verilen görevlerde pek aksama olmaz. Fakat, adam adama savunmada özellikle kanat oyuncularının ve santraforların hücum içerisinde hareketlilik göstermeleri, adam adama savunmayı zorlaştırabilir.

Hücum Taktikleri

Futbol oyununda rakibe üstünlük sağlamak ve müsabakayı kazanmak için gol atmak gereklidir. Bir takımın gol atabilmesi için de sürekli olarak hücum denemelerine girmek ve rakip savunmanın yapacağı hataları kollamak gereklidir. Organize olmamış rakiplere karşı etkili hücum oyuncuları bireysel yeteneklerini kullanarak çok rahat gol üretmelerine karşın organize olmuş savunmalara karşı bu yeteneklerini rahatça kullanamazlar. Bu tip takımlara karşı, genel grupsal hücum taktiklerinin değişik şekillerde denenerek rakibin

hataya zorlanması, golü yaratan başlıca etkendir. Hücum taktikleri iki şekilde incelenir.

Bireysel Hücum Taktikleri (Top ile ve topsuz)

a) Süratli top sürme ve aldatma

Rakip savunmanın dengesini bozmak ve henüz yerini almamış savunmalara karşı süratli top sürme ve aldatmalarla gol pozisyonları üretilebilir. Yalnız dengeli bir savunmada süratli top sürme ve aldatma kademe ve derinliğe çok rahat takılabilir.

b) Boş alan yaratmak

Savunmanın dengesini bozmak için futbolcunun topsuz olarak ters yöne doğru koşu başlatarak hareketlenmesi, savunmanın koşu yönüne doğru önlem almasını sağlar. Hareketlenen futbolcunun boşalttığı alana atılan uzun toplarla gol bölgesine rahatça girilmesi kolaylaşır. Savunma, hareketlenen oyuncuya önlem almaz ise, kaleye doğru hareketlenen oyuncunun önüne atılacak derin pas ile oyuncu gol pozisyonuna girebilir.

c) Orta yapma alanına (kanatlara) girme ve isabetli gol ortaları yapma

Özellikle kalabalık savunmaların dengesini bozabilmek ve kademeyi ortadan kaldırabilmek için orta yapma alanına girilmesi gerekir. Kanatlarda görev yapan ya da buralara sürpriz olarak giren oyuncuların bireysel olarak bu alanlara girip isabetli gol ortaları yapmaları organize olmuş savunmalar için oldukça etkilidir.

d) Şut alanına girme ve isabetli şut atma

Hücum oyuncularının rakibin savunma bölgesi içerisine sızmaları ve kaleyi cepheden gören bölgelerde top ile buluşarak isabetli şut atmaları, hücum oyuncularından istenen bireysel taktiklerin başında gelir. Bir futbolcunun isabetli vuruşlarla gol yapması, o futbolcunun teknik kapasitesi ile de yakından ilgilidir.

e) Top saklama-yardımlaşma

Hücum oyuncusu savunma bloğundan içeriye doğru atılan bir topu yakaladığında rakip savunma sayısal olarak fazla ise, orta sahadan gerekli yardım gelene kadar topu kendi kontrolü altında tutabilmesi, rakibe topu kaptırmaması şekliyle yorumlanabilir. Sayısal olarak yeterli yardım geldiğinde yeniden hücum başlatılır. Bu durumlarda hücum oyuncularının topu saklamaları için yüksek bir top tekniğine sahip olmaları gerekir.

f) Duvar pası

Hücum oyuncuları markaj altında kaldıkları durumlarda, orta sahadan gelen sürpriz hücum elemanlarına, hücum bölgesinde duvar pası (ver-al) ile gol yapma olanağı tanımalarıdır. Ver-kaç pozisyonlarında hücum elemanları, top ile gelen arkadaşlarına kendisini çok iyi gösterip topla buluşur buluşmaz vereceği pas ile onu gol pozisyonuna sokmalıdır.

g) Yaratıcılık

Futbolcunun kendisine özgü olarak zor durumlarda ya da gol bölgelerinde rakibini oyundan düşürme ya da son vuruş tekniği olarak becerilerini ortaya koymasıdır.

Grup Hücum Taktikleri

Bir futbol takımının hücum taktiğinin ön koşulu,bireysel hücum taktiğinin bileşenleri olarak ortaya çıkan grupsal hücum taktiklerini aşağıdaki gibi sıralamak olasıdır.

a) Oyunda yön değiştirme

Bir müsabaka süresi içinde topun daha sık olarak geldiği veya rakibin kuvvetli olduğu bölgelerde savunma çok daha dikkatlidir. Buradan yapılan ataklar sonuçsuz kalırsa, bu bölgeye top gelir gelmez ters kanada doğru uzun pas ile oyunda yön değiştirilerek karşı tarafta savunma azınlıktayken gol yapma şansı artar.

b) Hücumda genişlik

Savunma, genel olarak hücumu dar alana sokarak topu rahatça kazanmak ister. Eğer hücum bu şekilde davranış içerisine girip hücumda, belirli bir bölgeyi kullanıp buradan gol atma düşüncesi içerisine girerse, kademeli, dengeli ve derinliği olan bir savunma ile karşı karşıya kalır ve başarısız olma olasılığı artar. Hücumun tüm sahayı, gol bölgelerindeki geniş alanları kullanması anlamına gelen hücumda genişlik, savunmanın hata yapmasına neden olur.

c) Kanat oyunları

Futbol oyununda en çok kullanılan grup hücum taktikleri kanat oyunlarıdır. Özellikle süratli top sürme, çalım atabilme tekniğine sahip ve isabetli ortalar yapabilen kanat oyuncularından kurulu takımlar tarafından başarı ile uygulanır. Kanat oyuncuları arasında, kanatlarda örme ve bindirme sonucu sürpriz futbolcular hücuma sokularak, özellikle hücumda hem sayısal çoğunluk hem de hareketlilik sağlanarak savunma dengesi bozulur.

d) Kombinasyonlar

Kombinasyonlar, grup taktiklerinin maça yansıması açısından önemlidir. Bu konuda başarılı olabilmek, topa sahip olan oyuncuya doğru takım arkadaşlarının çoğalması ile mümkündür. Topa sahip oyuncuya gerekli yardım yapılamaz ise, rakip pres sayesinde topa sahip olan futbolcuyu dar alana sokarak rahatlıkla topu kazanabilir.

Ayağında top olan futbolcuyu rahatlatmak için, takım arkadaşlarının boşa çıkarak verilecek pasa hazır olmaları, top ayağında olan futbolcuya pas verme olanağı sağlar. Bu temel kombinasyon ile, rakip takımın savunma anlayışında dengesizlikler ve açıklar bulunabilir. Futbol oyununda kombinasyonlar aşağıdaki varyasyonlarla uygulanabilir.

Top Değiştirme: Top ayağında olan futbolcuya rakipleri tarafından bir baskı geldiğinde, topsuz olan arkadaşının ona doğru bir koşu başlatarak topu arkadaşından alıp hareketine devam etmesi ile rakip defansın savunma anlayışının yanılgıya uğratılmasıdır.

Duvar Pasları: Topa sahip oyuncunun, savunmanın markajından kurtularak boşa kaçan takım arkadaşına topu verip süratli bir koşudan sonra topu almasına duvar pası (ver-kaç) denir. Özellikle, derinliği olmayan savunmalarda duvar pası doğrudan gole gitmek için son derece geçerlidir. Duvar pasında alınan ve verilen pasın isabeti, sertliği, zamanlaması son derece önemlidir. Bu çalışmalar antrenmanlarda sürekli olarak pekiştirilmeli ve çok kısa sürelerde ekonomik olarak yaptırılarak müsabaka şartlarına uyum sağlatılmalıdır.

Bindirme: Özellikle kanat bölgesinde daha sıkça uygulanan dar alanlarda kısa mesafelerde top ayağında olan futbolcunun pasını verdikten sonra pas attığı arkadaşının arkasından geçerek, boş alan yaratması ve başlatılan koşuya birinci pası alan futbolcunun, pası verip koşan futbolcuyu topla buluşturmasına denir.

Bir Takımın Savunma Anlayışı ve Müsabakadaki Savunma Düzeni

Yukarıda belirtilen bireysel savunma taktikleri ve grupsal savunma taktikleri hiçbir zaman bağımsız olarak bir anlam taşımazlar.

Günümüz futbolunda savunma, top rakibin ayağına geçince başlayacağı için, müsabaka içerisinde en uçta oynayan forvetten en geride oynayan kaleciye kadar belirli görev ve sorumlulukları yerine getirmeleri istenir.

Takımı oluşturan futbolculara gerek kondisyonel, gerekse de teknik ve taktik özelliklerine göre belirli görevler verilir. Bu görevler içerisinde tüm oyunculardan (hücum oyuncuları da dahil) bireysel savunma taktiklerinin yanı sıra, alan savunması ve adam adama savunma görevlerini kusursuzca yapmaları istenir. Bir futbol takımının, ne zaman alan savunması ne zaman adam adama savunma yapacağı, rakip hücuma ve müsabakadan müsabakaya göre değişiklik arz eder. Bu nedenledir ki, ister hücum oyuncusu olsun ister orta saha ve savunma oyuncusu olsun, takımı oluşturan bütün futbolcular bireysel savunma taktiklerinin yanı sıra, alan savunması ve adam adama savunmayı çok iyi bilmek zorundadır. Hücum oyuncularının savunma yapmaları ya da savunmada yardımcı görevler üstlenmeleri takım savunması ve de müsabaka savunma taktiği açısından önemli avantajlar sağlar.

Savunma İle İlgili Taktik Uygulamaların Amaçları, Önşartları, Avantaj ve Dezavantajları

Futbol oyununda genel savunma anlayışı ile taktik uygulamalar iki şekilde incelenebilir;

a) Forechecking ve presle yapılan savunma

Forechecking, topu kaptırdıktan sonra, rakip sahada hemen topun kazanılmasına denir. Hücumda iken topun kaptırılması sonucu özellikle hücum oyuncuları tarafından top ayağında olan savunma oyuncularına yapılan presi içerir.

Topun hücumda kaptırılmasından sonra bütün futbolcuların çok iyi bir uyum içerisinde agresif bir tempoda birbirlerinin boşluklarını doldurarak savunmayı başlatmaları gerekir.

*Avantajları: Top süratli bir şekilde tekrar kazanılır. Savunma, hücum oyuncuları ile başlatıldığından ve rakip sahada yapıldığından koşu mesafeleri azalır. Özellikle zamana oynayan takımların zaman çalması engellenir. Teknik kapasitesi düşük takımlara karşı uygulandığında olumlu sonuçlar yaratma olanağı artar.

*Dezavantajları: Özellikle teknik kapasitesi yüksek ve süratli hücum oyuncularından kurulu ekiplere karşı uygulandığında, savunma hücumdan başlatıldığı için bloklar arası mesafeler daralır. Rakip tarafından ileriye doğru atılan derin ve sızma paslar ile kontratak olanağı verilebilir. Hücum oyuncuları sürekli olarak rakip baskısı altındadır, forechecking ve prese dayalı savunmada fazlaca efor sarfederler.

b) Geriye sarkma

Bu tip savunma anlayışında top rakibe geçtiği anda ilk iş olarak kaleyi korumak için, kale önüne doğru geriye çekilme uygulanır. Topla gelen hücuma karşı doğrudan savunma yerine, oyalama yapılarak, savunmada birikme sağlanmaya çalışılır. Forechecking olayının aksine, geriye sarkmada tam anlamı ile defansif düşünce egemendir. Kontratak düşüncesi savunma blokundan başlar.

*Avantajları: Rakibin kontratakları rahatlıkla önlenir. Rakibin savunma bloğunda geniş alan bulma şansı zayıflar. Rakip hücumda dar alana sokulur. Alan markajı ile birlikte uygulandığında, dengeli bir savunma yaratılır. Bu tip savunma anlayışında rakip tüm hatları ile geldiğinden, hücumda boş alan bulma şansı oldukça artar.

*Dezavantajları: Geriye sarkma ile yapılan savunmada orta saha genelde rakibe bırakılır. Savunmada iyi birikilmesine karşın, anlık bir konsantrasyon bozukluğu hata yapılmasına neden olabilir. Orta saha genelde rakibe bırakıldığı için oyundaki tempo ve ritmi rakip belirler.

Hücum ile İlgili Taktik Uygulamaların Amaçları,Önşartları, Avantajları ve Dezavantajları

Futbolda hücum ile ilgili taktik uygulamalar iki şekilde incelenebilir.

a) Kontratak

Rakibin hücuma dengesiz bir şekilde çıktığı durumlarda rakibin boşalttığı alanlara, topun kazanılmasından hemen sonra atılan derin, dik, diagonal paslarla ya da orta sahayı çok süratli bir şekilde geçerek gerçekleşir. Kontrataktaki temel düşünce, defansif durumdan ani hücuma geçiştir. Kaleci de dahil olmak üzere, dengeli ve emniyetli bir savunmaya ihtiyaç vardır. Kazanılan topları, hücum bölgesindeki oyuncularla buluşturmak için, çok iyi bir teknik kapasiteye sahip olmak gerekir. Bunun yanında, orta saha ve hücum bölgesindeki oyuncuların süratli ve çalışkan olmaları istenir.

*Avantajları: Kontratak ile hücum anlayışında, ileri uç oyuncuları için geniş alanlar vardır. Rakip savunmanın, bu hücum anlayışından dolayı dengesi bozulmuş ve geniş alanlar hücuma bırakıldığı için hata yapma riski artmıştır.

*Dezavantajları: İleri uç elemanları kontrataklarda yalnız kalırlar. Bloklar arasında bağlantı az olur. İleriye doğru atılan kalitesiz paslar rakip savunma tarafından rahatlıkla karşılanır. Kontratağa çıkışlarda olumlu pas yüzdeleri oldukça düşüktür.

b) Merkezi hücum

Özellikle iç sahada ve seyircinin de psikolojik baskısı altında oynamak durumunda kalınan oyun şeklidir. Bu hücum şeklinde, topla oynama yüzdesi daha fazladır. Orta saha kısa ve garanti paslarla geçilir. Bunun için özellikle teknik kapasitesi yüksek oyunculara ihtiyaç duyulur. Bloklar arasındaki bağlantı iyidir. Savunma oyuncularının süratli ve güven verici olması gerekir.

*Avantajları: Bu tarz oynayan takımlarda, garanti paslar nedeni ile topa sahip olma yüzdesi daha fazladır. Bu da, bir takımın kendine olan güvenini arttırır. Zaman zaman forechecking daha rahat uygulanır.

*Dezavantajları: Merkezi hücum nedeni ile zaman kaybı olacağından ileri uç oyuncularının oyun alanı daralır. Rakibin başlattığı kontratağa karşı önlem zor alınır. İsabetli şekilde rakip kaleye gitme şansı azalır.

Taktik İçin Gereken Ön Koşullar

Takımı için bir taktik düşünen antrenörün, öncelikle kendi oyuncularının teknik kapasitesi, kondisyon düzeyi, psikolojik yapısı ve algılama yetilerini çok iyi irdelemesi gerekir. Bu işlem yapılmadan verilmek istenen taktik, amaçlanan sonuçlara ulaşmayabilir.

Antrenörün, futbolcularını çok iyi tanıyıp onların bireysel ve grupsal olarak yeteneklerini belirledikten sonra onlar için en uygun ve verimli oyun sistemini planlayarak, buna göre oyuncu yerleşimini yapması gerekir. Oyuncu montajı yapılırken, her oyuncuya olanak sağlanarak, müsabaka şartlarında sisteme uygunlukları iyice test edilmelidir. Bunun tersi bir yaklaşım ise, belirli bir oyun sistemini önceden planlayıp, futbolcu özelliklerini tanımadan belirlenmiş olan sisteme oyuncu yerleşiminin sağlanmasıdır.

Tevfik Ata Tekin-İsmail Topkaya